خلاصه
- یک حشره کش مصنوعی است که در محیط های کشاورزی، جنگلی، اماکن صنعتی و محیطهای آبی استفاده می شود.
- سرطانهای مرتبط: لنفوم غیرهاچکین (شواهد محدود)
- مهمترین مسیرهای مواجهه: استنشاق، تماس پوستی و فروبردن
- کاربردها: برای از بین بردن علف ها، گیاهان، درخت مو و بوته های چند ساله و درختان استفاده می شوند؛ بسیاری از محصولات مانند دانه سویا، ذرت، پنبه و کانولا از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده اند تا نسبت به گلیفسات مقاومت پیدا کنند.
- مواجهات شغلی: طبق تخمین ها، 38 هزار تا 56 هزار کارگر در بخش کشاورزی در محل کار خود در معرض مواجهه با گلیفسات هستند.
اطلاعات کلی
گلیفسات، یک حشره کش ارگانوفسفاتی غیرانتخابی است که به شکلی گسترده در کشاورزی، جنگل ها، اماکن صنعتی (مانند راهروهای راه آهن، یا خطوط انتقال) و محیط های آبی استفاده می شود [1US Environmental Protection Agency (EPA). R.E.D. FACTS: Glyphosate (1993) (PDF)]. استفاده از این حشره کش در هنگام مهندسی ژنتیکی محصولاتی مانند دانه سویا، ذرت، پنبه و کانولا برای مقاومت در برابر گلیفسات، به میزان چشم گیری افزایش یافت [2Weed Science Society of America. Herbicide Handbook, 8th Ed. (2002)].
گلیفسات جامدی بیرنگ، بی بو و بلوری شکل است که بعنوان گلیفسات، هیدروکلرید گلیفسات یا N-(فسفونومتیل) گلین نیز شناخته می شود [2Weed Science Society of America. Herbicide Handbook, 8th Ed. (2002)]. فرمولاسیون های گلیفوسات معمولا با نمک ایزوپروپیلامین گلیفسات، یک عامل فعال در سطح (تا به نفوذ آن به داخل گیاهان کمک کند) و سایر مواد شیمیایی آماده می شود [3Bradberry SM, Proudfoot AT, Vale JA. “Glyphosate poisoning”. Toxicol Rev 2004;23:159-167]. تا سال 2016، 194 محصول وجود دارد که با گلیفسات بعنوان ماده اولیه فعال نزد آژانس نظارت بر مدیریت آفت ها در کانادا (PMRA) ثبت شده اند [4Health Canada. Pest Management Regulatory Agency (PMRA)’s Pesticide Label Search (Search term: glyphosate, accessed January 2016)]. از این بین، 39 مورد برای مصرف خانگی ثبت می شوند. اسامی تجاری که گلیفسات تحت آن اسامی فروخته می شود عبارتند از Round-Up®، Rodeo®، Xtreme®، ByeBye Weed® و TotalEx® Wipe Out® و [4Health Canada. Pest Management Regulatory Agency (PMRA)’s Pesticide Label Search (Search term: glyphosate, accessed January 2016)]. آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) در ارزیابی سرطانزایی پنج آفت کش ارگانوفسفاتی در سال 2015، گلیفسات را بعنوان ماده ای که احتمالا برای انسانها سرطان زا است (گروه 2A) طبقه بندی کرد [5 International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph Volume 112: Some organophosphate insecticides and herbicides. (2017) (PDF)]. شواهد محدودی در مورد سرطان زایی این ماده در انسانها برای لنفوم غیرهاچکین وجود داشت که از تعدادی از مطالعات به دست آمد که از سال 2001 منتشر شده بود. شواهد کافی وجود دارد که گلیفسات می تواند در حیوانات آزمایشگاهی باعث بروز سرطان شود. IARC مطالعات ماده گرایی را نیز ارزیابی کرد و شواهد سمیت ژنتیکی و تنش اکسیداتیو مربوط به مواجهه با گلیفسات را ارائه کرد [5 International Agency for Research on Cancer (IARC). Monograph Volume 112: Some organophosphate insecticides and herbicides. (2017) (PDF)]. روی هم رفته، سرطان زایی گلیفسات، حیطه ای است که باید در آینده مورد ارزیابی و بحث قرار گیرد؛ برخی مخاطرات یا ارزیابی های ریسک به طور معمول تحت بررسی بوده یا اخیرا توسط هیئت های نظارتی انجام گردیده است از جمله مرجع ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) و EPA ایالات متحده آمریکا [6 European Food Safety Authority (EFSA). Glyphosate: EFSA updates toxicological profile (2015)،7US Environmental Protection Agency (EPA). Glyphosate (2015)].
پیامدهای کوتاه مدت فروبردن فرمولاسیون های گلیفسات، به طور کلی، تاثیرات خفیف موقتی معدی روده ای هستند [3Bradberry SM, Proudfoot AT, Vale JA. “Glyphosate poisoning”. Toxicol Rev 2004;23:159-167]. خوردن مقادیر زیادی از فرمولاسیون گلیفسات (بیش از 85 میلی لیتر) می تواند دستگاه معدی روده ای را تخریب کرده و باعث نقص هایی در قلب، کلیه ها و کبد شود. ناراحتی تنفسی، ناهوشیاری و شوک نیز ممکن است ایجاد شوند [3Bradberry SM, Proudfoot AT, Vale JA. “Glyphosate poisoning”. Toxicol Rev 2004;23:159-167]. مواجهه پوست یا چشم با فرمولاسیون های گلیسفات می تواند باعث سوزش شود. استنشاق حالت گاز این ماده می تواند موجب ناراحتی در دهان یا بینی، مورمور شدن و سوزش گلو شود [3Bradberry SM, Proudfoot AT, Vale JA. “Glyphosate poisoning”. Toxicol Rev 2004;23:159-167].
کاربردهای اصلی
فعالیت علف کشی گلیفسات، در سال 1970 کشف شد که ابتدا توسط مونسانتو در 1974 تجاری شد و در سال 1976 برای استفاده در کانادا ثبت گردید. به طور معمول این ماده یکی از پرکاربردترین علف کش های کانادا در کاربردهای کشاورزی، خانگی، جنگلی و تجاری می باشد [4Health Canada. Pest Management Regulatory Agency (PMRA)’s Pesticide Label Search (Search term: glyphosate, accessed January 2016)]. تعدادی از گیاهان از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده اند تا نسبت به گلیفسات مقاومت پیدا کنند از جمله دانه سویا، ذرت، پنبه و کانولا [8Benbrook CM. “Impacts of genetically engineered crops on pesticide use in the U.S. – The first sixteen years”. Environ Sci Eur2012;24:24].
از سال 2006 که PMRA شروع به فروش حشره کش ها در کانادا کرد، استفاده از گلیفسات به شکلی پایدار افزایش یافته است. این امر در درجه اول به واسطه افزایش استفاده از گیاهان مقاوم نسبت به گلیفسات، تکنیک های کشت صفر (که در آن محصولات به طور مستقیم در خاک کاشته می شوند که از زمان برداشت گیاهان قبلی کشت نشده اند تا فساد تدریجی کاهش یافته و تنوع زیستی خاک افزایش یابد)، وسعت تولید ذرت و کارونا و بلوبری مقاوم در برابر گلیفسات را افزایش می دهد [9BC Ministry of Environment. 2010 Pesticide Sales in British Columbia (2013) (PDF)،10Health Canada. Pest Control Products Sales Report for 2012 (2012)]. با در نظر گرفتن اینکه استفاده از گلیفسات گسترده شده است و این ماده به تنهایی برای کنترل علفها استفاده می شود، مقاومت نسبت علف به میزان فزاینده ای در بسیار از کشورها به مشکل تبدیل می شود [11Powles SB. “Evolved glyphosate-resistant weeds around the world: Lessons to be learnt”. Pest Manag Sci 2008;64:360-365]. رگوید عظیم الجثه، نمونه ای از علف مقاوم نسبت به گلیفسات است که ابتدا در سال 2009 در کانادا با مدرک اثبات شد [12Hunt, L. B. University of Guleph Researchers Find Suspected Glyphosate-Resistant Weed (2009)]. نمونه هایی از مصرف گلیفسات در کانادا عبارتند از [13Canadian Council of Ministers of the Environment (CCME). Canadian Water Quality Guidelines for the Protection of Aquatic Life: Glyphosate (2012)]:
- کشاورزی: برای کنترل رشد علف های حصارها، نواحی انبارش، نزدیک گیاهان مقاوم نسبت به گلیفسات در کنار کانال های آبیاری یا روی زمین های بایرگذاشته شده یا زمین های غیرتولیدی؛ برای تکنیک های کشاورزی با حداقل شخم و غیرشخمی؛ برای نوسازی چراگاه ها و از بین بردن سبزیجات روی زمین در باغهای میوه.
- جنگل: برای از بین بردن پوشش گیاهی زمین کاشت درختان برگریز، بوته ها و پوشش گیاهی جنگل های مخروطیان و عملیات کاشت درختان
- صنعتی/تجاری: خاکبرداری و خیابان بندی بزرگراهها، کنار جاده ها، حریم خط راه آهن، انبارها، نواحی انبارش، آبراههای عمومی، زمین های گلف، قبرستانها و زمین های محوطه دانشگاهی.
- مسکونی: برای ریشه کن کردن پیچک های سمی، بلوطهای سمی، درخت های مو سمی و علف های همیشگی از حیاط ها، پیاده روها، جاده ها، باغهای صخره ای و مکانهای دیگر.
مواجهات زیست محیطی
مردم عادی از طریق رژیم غذایی، کاربرد خانگی، تماس پوستی مستقیم یا استنشاق در حین استفاده از آفت کش ها در معرض مواجهه با گلیفسات قرار می گیرند [4Health Canada. Pest Management Regulatory Agency (PMRA)’s Pesticide Label Search (Search term: glyphosate, accessed January 2016)،14Acquavella JF, Alexander BH, Mandel JS, Gustin C,Baker B, Chapman P, Bleeke M. “Glyphosate biomonitoring for farmers and their families: Results from the farm family exposure study.” Environ Health Perspect 2004;112:321-326.]. در صورتی که اسپری های گلیفسات در نواحی مسکونی همسایه استفاده شده و از طریق باد منتشر شوند، می توانند هوا و خاک را آلوده کنند [15 US Environmental Protection Agency (EPA). Spray Drift of Pesticides. (1999)،16Canadian Council of Ministers of the Environment (CCME). Canadian Water Quality Guidelines for the Protection of Aquatic Life: Glyphosate (2012)].
از آنجا که افرادی که در نزدیکی زمین های کشاورزی زندگی می کنند، ممکن است به دلیل مجاورت جغرافیایی با نواحی پر کاربردتر از نظر آفت کش، مواجهه بیشتری با آفت کش ها نسبت به کسانی داشته باشند که در نواحی غیرکشاورزی زندگی می کنند، این تخمین ها بر مواجهه اجتماعی مربوط به استفاده از آفت کش کشاورزی تمرکز دارند [17Wan N. “Pesticide exposure modeling based on GIS and remote sensing land use data.” Appl Geogr 2015;56:99-106،18Ward MH, Lubin J, Giglierano J, Colt JS, Wolter C, Bekiroglu N, et al. “Proximity to crops and residential exposure to agricultural herbicides in Iowa.” Environ Health Perspect 2006;114:893-897]. علاوه بر این، قابلیت دسترسی داده ها برای سایر مسیرهای مواجهه (بعنوان مثال رژیم غذایی، کاربرد خانگی) محدود هستند.
در محیط، گلیفسات به شدت با خاک ترکیب می شود، به نحوی که در نهایت توسط میکروب ها تجزیه می شود. نیمه عمر گلیفسات در خاک، به طور متوسط 47 روز است اما بسته به شرایط محلی، کاملا متفاوت است [19 Mcgee, B., Berges, H. & Beaton, D. Survey of Pesticide Use in Ontario, 2008. Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs (2010)]. گلیفسات به واسطه ویژگی های جذب کنندگی قوی خود، ریسک پایینی از آلوده کنندگی آب های زیرزمینی را دارد. اما می تواند از طریق استفاده آبی (یعنی حایی که برای کنترل علف های هرز آبی استفاده می شود) ، تراوش ها و فرسایش خاک، آبهای سطحی را آلوده سازد [20Canadian Council of Ministers of the Environment (CCME). Canadian Water Quality Guidelines for the Protection of Aquatic Life: Glyphosate (2012)،21US Environmental Protection Agency (EPA). R.E.D. FACTS: Glyphosate (1993) (PDF)].
مواجهات در محل کار
مسیرهای اصلی مواجهه در محل کار عبارتند از تماس پوستی و استنشاق [22National Pesticide Information Centre (NPIC). Glyphosate General Fact Sheet (2010) (PDF)]. مواجهه در میان کارگران در حین ترکیب کردن، بارگیری و استفاده از گلیفسات اتفاق می افتد اما بسیاری از آنها ممکن است در حین سایر فعالیت های مرتبط با مزارع از طریق تماس پوستی با گیاهان عمل آوری شده در معرض مواجهه با این ماده قرار گیرند. انواع مزارع دارای بیشترین تعداد کارگرانی که در معرض مواجهه با این ماده قرار دارند، عبارتند از مزارع غلات، مزارع دانه های روغنی و گاوهای شیرده و تولید شیر (که در آنها گلیفسات روی محصولاتی استفاده می شود که برای تغذیه دام رشد داده می شوند).
